İslam dinində uşağı tərbiyə məqsədilə tənbeh etməyə icazə verilir. Ancaq əgər o həddə çatar ki, diyəsi vacib olar, haramdır. Yəni əgər bir valideyn uşağı elə vura ki, əti göyərər - bu əməl haram hökmündədir.
Ona görə də tənbeh etmək ilə vurmaq arasındakı fərqə diqqət etmək lazımdır. İmam Rzadan (ə) gələn hədisdə deyilir: "Bir nəfər Həzrətə öz uşağından şikayət edir və Həzrət buyurur: "Onu vurma, ondan küs. Ancaq küsməyini uzun etmə”. (Məsələn ana vasitə olsun və onları barışdırsın)”
Deməli, tənbeh - axırıncı yoldur. Çalışmaq lazımdır ki, ondan az istifadə edilsin. Ata və ana əgər hər işdə bədən tənbehinə əl atsalar, uşağın reaksiyası belə olar:
1. Həqiqətləri gizlədər;
2. Bir neçə sifəti olar;
3. Yalançı olar;
4. Kinli olar və intiqam almaq hissi ilə böyüyər.
Əgər uşağı yersiz yerə və ədalətsiz olaraq vurarsansa, uşaq da onun səbəbini bilməzsə, nəticəsi xoşagəlməz olar. Ona görə də tərbiyə zamanı bəzi məqamlara diqqət etmək lazımdır:
1. Qəzəblə cəzalandırmaq olmaz. Həzrət Əli (ə) buyurur: "Qəzəblə tərbiyə etmə”. Ancaq çox zaman müşahidə olunur ki, uşağı vuran zaman valideyn və ya müəllim uşağı tərbiyə etmək yerinə, öz qəzəbini soyutmaq istəyir.
2. Etdiyi əmələ münasib cəzalandırılmalıdır.
3. Uşağın dözə bildiyi qədər olmalıdır.
4. Axırıncı yol kimi ondan istifadə etmək olar.
5. Tənbeh edən özünə hakim olmalıdır.
6. Uşaq onu zalımcasına hesab etməməlidir. Onu öz əməlinin nəticəsi kimi qəbul etməlidir. Belə ki, valideyn bu tənbehin səbəbini də ona başa salmalıdır. Ədalətə riayət etməlidir. Onu hansısa əməlinə görə etdiyini uşağa başa salmalıdır.
7. Tənbeh gərək davamlı olmasın. Çünki bu halda uşaq ona adət edəcəkdir. Əgər uşaq səhvini tənbehlə başa düşməsə, onu təkrar etmək lazım deyildir. Gərək səbirlə onun kökünü axtarasan. Uşağı islah etməyin başqa yolunu tapasan.
8. Tənbehdən sonra uşağın qəlbini ələ almaq lazımdır.
9. Tənbeh səhvindən uzun müddət keçməmiş edilməlidir.
Rəhmətlik İmam (r) haqqında onun qızı belə nəql edir: "Uşaq vaxtı yemək yeyən zaman əlimi qatığın içinə salmışdım. İmam əlimə vurdu. Sonra əlimi ağzına salıb qatığı yeməyə başladı. Sonra buyurdu: Qızım əgər əlinə vurmuşamsa, bu, o demək deyildir ki, səni çox istəmirəm. Ona görədir ki, düzgün əməl deyildi və sən də gərək bunları öyrənəsən”.
Hazırladı: Məşhədi Xanım,
deyerler.org
|
